Lieve Hasselaren en Hesselossen, lieve bezoekers van deze mooie stad,
Het is mij een grote eer en een waar genoegen om deze reeks van voorname verschijningen naar aanleiding van de Hasseltse Virga Jessefeesten te mogen afsluiten. Ook al heb ik mezelf nooit als een verschijning beschouwd, eerder als een onderneemster.
Van 1520 tot 1548 was ik namelijk abdis van de rijkste vrouwenabdij van de Nederlanden: die van Herkenrode. Al van bij haar stichting begin 13de eeuw was dat een pleisterplek voor ondernemende, religieuze vrouwen. En met de steun van de Luikse prins-bisschop Everhard van der Marck - die vaak in Kuringen verbleef in het Prinsenhof van de graven van Loon - bracht ik de abdij in de zestiende eeuw in een periode van hernieuwde vroomheid en intense bouwactiviteit.
Zo liet ik de gebouwen vernieuwen in een stijl die de overgang vormde van de gotiek naar de renaissance. Het poortgebouw, een deel van de abdissen-residentie en het refugehuis in Hasselt zijn ook vandaag nog tastbare herinneringen aan die tijd.
Wist je trouwens dat we maar liefst drie refugehuizen hadden, waar we in tijden van nood een veilig onderkomen konden vinden. Naast dat aan de Maastrichterstraat in Hasselt, is er ook een in Maastricht en in Sint-Truiden. Die bestaan nog allemaal, weliswaar met een andere bestemming, maar net als vandaag was alleen al het managen van al dat vastgoed een hele onderneming.
Mijn bouwprojecten beperkten zich uiteraard niet alleen tot de profane gebouwen. Ook de kerk liet ik vernieuwen en uitbreiden met twee zijbeuken en een unieke majolica-tegelvloer. De glasramen die ik toen bestelde, behoren tot het meest uitgebreide ensemble van Vlaams glas-in-lood ter wereld. Je kan ze overigens nog altijd gaan bewonderen, al moet je daar dan wel voor naar de kathedraal van Lichfield bij Birmingham in Engeland, waar ze recent nog prachtig gerestaureerd werden.
Naast de uitbreiding van de kerk gaf ik ook opdracht om een kapittelzaal en een kloosterpand te bouwen, waar gebed en contemplatie centraal stonden. En voor ons koor liet ik een rijkelijk versierd antifonarium maken, een unieke schat aan kerkelijke gezangen op perkament, die nu in in de abdij van Gethsemani in de staat Kentucky in de US wordt bewaard. Er zijn niet veel mensen die dat weten, maar ons erfgoed zit over de hele wereld.
Zal ik je nog een weetje vertellen? In de kerk van Stokrooie hangen vier monumentale schilderijen uit een reeks van acht. Ik bestelde ze bij de beroemde renaissancekunstenaar Lambert Lombard uit Luik. Ik vroeg hem om acht portretten maken van wat men nu straffe madammen zou noemen. Heldinnen die ook al eens wapens ter hand namen om bijvoorbeeld een hoofd af te hakken of er spijkers in te slaan. Loop dus binnenkort zeker eens binnen in de kerk van Stokrooie, of ga de andere vier schilderijen bekijken in het museum Grand Curtius in Luik.
Last but not least wil ik hier nog even aanhalen dat ik in 1547 een nieuwe brouwerij liet bouwen op onze abdijsite. Voor ons een kwestie van veiligheid en inkomsten. Veiligheid omdat het in die tijd veiliger was om bier of wijn te drinken dan - mogelijk vervuild - water. En inkomsten, omdat we niet alles wat we brouwden gedronken kregen, en dus konden verkopen. Wat ons in staat stelde om zelfvoorzienend te blijven.
Het stemt me overigens bijzonder gelukkig dat er sinds 2009 onder impuls van de vzw Herkenrode opnieuw Herkenrode-abdijbier wordt gebrouwen. De opdracht aan de brouwer was om een bier te creëren met de stoerheid van de graven van Loon, de elegantie van de abdissen van Herkenrode en de aroma's van de kruidentuin. Het resultaat werd bekroond met meerdere internationale awards en wordt wereldwijd geëxporteerd.
Je ziet, mijn leven als abdis was er niet enkel een van gebed en contemplatie. Als cisterciënzerinnen werden wij immers alom gerespecteerd als een gemeenschap van intellectueel hoogstaande vrouwen die de maatschappij mee vorm gaven en die volop deelnamen aan de culturele stroming van onze tijd. Te werelds voor sommigen, maar tot op de dag van vandaag voor velen een bron van inspiratie.
De transformatie die onze abdij de voorbije 20 jaar doormaakte, maakt me dan ook oprecht blij.
De verlaten ruïnes herleefden tot een indrukwekkend domein met meer dan 800 jaar geschiedenis. Je kan er wandelen, fietsen en onze erfenis ontdekken, zowel in de gebouwen als in het omliggende landschap.
De heropbouw van onze kerk in de vorm van een monumentale staalconstructie wordt zonder meer een iconische kroon op dat immense werk. Naar aanleiding van de oplevering daarvan verschijn ik met plezier nog eens ten tonele. Alleen op verzoek uiteraard, zo ijdel ben ik nu ook weer niet.
Tot slot kijk ik samen met jullie graag naar een voorspoedige toekomst voor jullie onvolprezen stad. En als het van mij afhangt, aangezwengeld door een overvloed aan vrouwelijk ondernemerschap. Want sterke vrouwen, sterke wereld.
Geniet nog van de avond, warme groet,
Mechtildis De Lechy
PS: Al vind ik mezelf niet zo’n verschijning, die projectie van vandaag had toch wel beter gekund. Maar het is de initiatiefnemers vergeven, zij hadden maar wat meer vrouwen aan boord moeten halen. ’t Zou wel in orde geweest zijn.